Henk Ruiter

Lieve stad, ik heb je geschreven.
Drie jaar lang. We zijn allebei drie jaar ouder
dan toen ik de sjerp kreeg omgehangen

voor jou is drie jaar maar een stukje
in dat enorme verhaal van de stad
voor mij was het een eind, ik ben uiteindelijk maar een passant

Lieve stad, ik schreef je op. Als bedankje
voor de dagelijkse ansichtkaarten.
Groeten uit Harderwijk denk ik, terwijl ik

kijk en de zon zie ondergaan achter de Stille Wei.
Het waren vreemde jaren voor ons allebei –
maar dingen worden echt wel beter.

Ik schrijf je lieve stad, ik neem daar geen afscheid van.
Wel schud ik vandaag mijn sjerp af, niet als een
oude slangenhuid maar als belofte;
als teken van een nieuwe tijd.

Vanmorgen streek ik het blauw en het
geel, als gebaar en als begin. Timo, start met
een versgestreken sjerp en versgeschreven woorden.
Laat de stad horen

dat er een nieuwe Stadsdichter is.

28 januari 2022 – geschrevene voorgedragen bij het afscheid van Henk en de overdracht van het Stadsdichterschap aan Timo Verbeek.

Taal drijft ons aan
de motor, de ketting, de smeerolie
van het maatschappelijk verkeer

maar wat als de ketting is geknapt
de olie is weggelopen
en er zand in de motor zit?

Wie is dan je redder in nood
wie leest je brieven
wie voert je gesprekken
wie zorgt dat je woorden
kloppen met je gedachten

of is je redder degene
die je de letters aanreikt
de woorden met je oefent
en de volgorde steeds opnieuw
met je bepaalt?

Naast woorden kan stilte je redden
want verstaan gebeurt tussen ons in
als er is gesproken
en als er is geluisterd.

16 september 2021 – Ter plekke geschreven en voorgedragen bij het live-evenement Groeicafé met het thema ‘Taal is de motor, Beter Nederlands spreken, werkt beter?’ over de noodzaak van mondelinge taalvaardigheid op met name de werkvloer. Sprekers waren Özcan Akyol en Unesco leerstoelhouder Volwasseneneducatie Maurice de Greef. Het Groeicafé wordt georganiseerd door Landstede Groei Opleidingen.

Ik stel me De Liefde voor;
thuisloos zwervend door onze stad
op zoek naar een plek om te wonen
een plek om thuis te komen

om stadsgenoten te ontmoeten,
kleine dansjes te dansen,
een pint met elkaar te drinken
in late uurtjes bomen over grote vragen

in dat huis zou eenieder
door De Liefde worden ontvangen
iedereen zou kunnen meedoen, ongeacht –
hang je jas op en ga zitten

In al die zwerversjaren verloor De Liefde nooit de hoop;
geen idee hoe het moet gaan
maar dat het komt dat weet ik zeker
en dat heet dan denk ik geloof

vandaag is de Liefde
thuisgekomen
en haar huis
is een Café

Café De Liefde.

3 september 2021 – Geschreven bij het openingsweekend van Café De Liefde.
Bijna 8 jaar hebben de initiatiefnemers gezocht naar een ‘huis’; een lange ‘zwerftocht’ door de stad op zoek naar een plek om zich te vestigen. Maar zij hielden altijd hoop en in september 2021 betrekt Café de Liefde het pand aan de Bruggestraat 5.

Thuis heb ik een ansichtkaart van Hierden;
molen en klederdracht, pastorie en paardenkar
al die prachtige boerenerven

de kinderen van toen wisten niet beter
dan dat het nooit voorbij zou gaan;
dat zo bekende gevoel van Sonneveld

van vooruitgang en weemoed, van
toen en van nu; en in het bijzonder
van de mensen daartussen.

Hierden vandaag is zoals veel dingen
herkenbaar maar veranderd
de nieuwe ansichtkaarten maken we vandaag

want als we samen ruimte geven
aan vroeger, nu en later
heeft Hierden de tijd aan zijn zij

want Hierden heeft het allemaal.

November 2020 – Geschreven in opdracht van de gemeente Harderwijk als voorwoord voor de Inspiratiegids voor behoud en ontwikkeling van historische boerenerven in Hierden.

Een boek is soms een kleine tijdmachine
je leest en voor je het weet
ben je in de tijd van opa’s en oma’s aanbeland
of in de tijd van de opa’s en oma’s van je opa en oma 

Lezen is soms een kleine tijdmachine
dinosaurussen komen tot leven op bladzijden
de middeleeuwen ruik je door de letters
het lawaai van de oorlog hoor je in de woorden 

Wat je vandaag doet, is morgen al geschiedenis
wat je gisteren deed, is dat vandaag al
wie het opschrijft, die blijft
en wie het leest, beleeft

25 september 2020 – Geschreven en voorgedragen bij de start van de Kinderboekenweek 2020, bij CBS De Triangel in Drielanden. Het thema van de Kinderboekenweek is dit jaar ‘En Toen’ en gaat over geschiedenis bleven door boeken te lezen.

De stad is stiller dan anders 
voelt anders dan anders 
is anders, maar
niet anders dan anders is hoe mooi 

en anders de stad altijd is.
De poorten staan open,
de mensen die de stad dragen
dragen de stad samen

verbindend en creatief.
Anders dan anders, maar
sommige dingen
veranderen niet.

Samen dragen we de stad,
anders dan anders
maar wat niet verandert
is hoe heerlijk Harderwijk is.

Geschreven voor het Heerlijk Harderwijk Magazine, december 2020

Kun je je voorstellen
dat op een dinsdag in mei
een auto aan komt rijden
waarin de onvrijheid achter het stuur zit
stopt voor het Stadhuis
en dat vanaf die dag alles anders is?

Ik kan me niet voorstellen
hoe vrij ik eigenlijk ben
alleen maar oude foto’s
en de mensen die het kunnen weten
zijn er steeds iets minder lang 

Kun je je voorstellen
dat je anders wordt behandeld
gehaat wordt en geminacht
om wat je voelt of om wat je denkt
of simpelweg om wie je bent? 

Ik kan me niet voorstellen
hoe vrij ik eigenlijk ben
hoe vrij de stad is waar ik woon
hoe onvrij die is geweest
en hoe zij hebben geleden
die met wortel en al uit de stad gerukt
en nooit meer teruggekeerd 

Kun je je voorstellen
dat op een woensdag in april
3 keer 25 jaar geleden
vermomd als tanks en pantserwagens
de vrijheid terug de stad in reed?

Ik kan me niet voorstellen
hoe vrij
ik altijd ben geweest.

18 april 2020 – geschreven bij de herdenking van 75 jaar vrijheid in Harderwijk

Ik tel de straatstenen
en de grassprieten tussen ons in
anderhalve meter straatstenen
anderhalve meter grassprieten

bij benadering
en bij de gratie van de handhaver
die rekent vanaf onze neuspunten
terwijl ik vanaf de punten van mijn
schoenen tel

ik tel de lichtjaren
die we van een omhelzing zijn
verwijderd.

Ik tel de omzet van het buurtcafé
bij de zweetdruppels in de sportschool
en kom precies op nul. Ik tel daarbij op:

etentjes die niet zijn gesitueerd op eigen grond,
de hoeveelheid leeggereden benzinetanks.
Nog steeds staan we in het rood. 

Dan de uren die er zijn verzorgd, gezorgd en bezorgd
boodschappen, oppassen en voor anderen gelapte ramen,
alle gegeven anderhalvemeterliefde –

dan onvermijdelijk tel ik
de overlijdensadvertenties in de krant 

ik tel de jaren tussen gestorven en geboren-
en schat hoeveel jaren er zijn verloren.

Ik tel en tel en besef
anderhalve meter bij je vandaan
gebeurt dit allemaal.

26 mei 2020

Ook bij de Appie aan de Selhorstweg zijn
de toiletrollen schaars. Bij de Jumbo evenzo.
In het hart van de stad zwoegt het Jansdal
en wacht op wat komt.

Desperate times call for desperate measures.
Meesters en juffen thuis met de eigen kroost.
De Boterlap moedig voorop, sloten de restaurants
de deuren achter de laatste gasten. Coffee to go,
Coffeeshop Columbus had heel even uitverkoop,
de rij dik als een uitgewaaierde rookpluim van een
joint, hopend op een zakje verlichting
in donkere dagen.

Niet te dicht op elkaar mensen,
daar moeten we het van hebben.
Niet te dicht op elkaar
maar houd elkaar wel vast.

En: houd moed.

Liefs, de Stadsdichter

16 maart 2020 – Geschreven bij de getroffen maatregelen tegen de verspreiding van het Corona-virus.

Heel Harderwijk tekent je zo uit;
je silhouet droeg een hoed. Sigaar.
Hoe je liep. Behoedzaam.

Heel Harderwijk tekent je zo uit,
en alles wat je voor ons deed.
Zo heb jij Harderwijk uitgetekend
door al die jaren heen.

Altijd op zoek naar beweging,
want stilstand is maar achteruitgang.
Altijd nog zoveel te doen;

op mensen zoals jij
bouw je een stad.

Als ik nu langs het Wolderwijd loop
en het vliegtuig in het water zie
tik ik tegen mijn denkbeeldige hoed:

Harderwijk vergeet jou nooit.

17 maart 2020 – Geschreven bij het overlijden van Harderwijkse ereburger Dim van Rhee.

Dim was -naast ontelbaar veel andere maatschappelijke activiteiten- initiatiefnemer van het instellen van een Stadsdichter voor Harderwijk en van het bekende Vliegtuigwrak in het Wolderwijd; het monument voor omgekomen geallieerden.

Verras me. Schrijf eens op waar je woont,
laat eens weten wat je doet.
Of beter nog: wat het mét je doet.
De volgorde van woorden kiezen,
taal loopt door je hoofd
als een rivier door een landschap.
Volg, observeer, leg hier en daar een steen neer.
Verander iets van richting.
Heb de woorden lief, ze komen
altijd ergens vandaan.
Lange of korte weg te gaan?
Schrijf eens iets op
het liefste nog vandaag.

30 januari 2020 (Gedichtendag) – Met de nationale Gedichtendag gaat op de laatste donderdag van januari traditiegetrouw de Poëzieweek van start.

Op de Markt drinken ouders terwijl ze kijken
naar de schaatskunsten van hun kinderen
een bockbiertje of een warme choco
en ontmoeten elkaar

straks peilt ijsclub VOLMOED weer elke week
hoe het er voorstaat met het ijs op de Wijde Wellen
het voelt een beetje als onze eigen
Elfstedentocht – komt ‘ie er of komt ‘ie er niet

de Harderwijker van het jaar
gekozen en bekendgemaakt bij Baars
Jeffrey Migchelsen is de muzikale held van het jaar
twee dagen later speelde hij Walhalla alweer plat 

in de stad danst de middenstand een dans met de klant
buurtbewoners hangen lichtjes op
de Zandtovenaar verwonderde de Vischmarkt
maar ik weet zeker dat de Vischmarkt hem net zo heeft verwonderd

een theaterwandeling die je bijblijft
straks Kerstparty in de MESS
dat krijg je alleen maar hier
zo kleurrijk als Harderwijk net voor kerst

17 december 2019

Hier begon magie. De dieprode stoelen waar ik in verdween
de vriendjes waar ik mee was,
het felbegeerde kaartje. Een verjaardagsfeestje.
Een zakje M&M’s, besteld per telefoon. Ongekend.

Later de Sneak previews op donderdagavond.
Een sigaretje in de zaal, tenzij het dinsdag was
een biertje met dezelfde vrienden,
besteld per telefoon. Het buiten op de stoep napraten.

Atlantic is niet meer. Veel groten zagen je van binnen.
Ik zwaai naar de zaal van onze jeugd.
Nog even blijven zitten bij de aftiteling
misschien komt er nog een stukje na 

en anders buiten, op de stoep, napraten.

25 september 2019 – Geschreven bij het nieuws dat Bioscoop Atlantic niet meer open gaat.

Een dweilorkest op zaterdagmiddag
een singersongwriter op Blije Bietjes
een koor dat met dezelfde kleur sjaaltjes
zomaar een toerist die zich laat filmen
terwijl ze danst en op instagram met hashtag Harderwijk
de stad nog net wat beroemder maakt

maar ook: op heroïsche wijze ontzaglijke hoeveelheden
shag en misschien halve liters Hollandia
op een dakloze novemberavond
een nieuwe plek om in te schuilen
als de grijze regen ritmisch valt 

dit stukje stad is van iedereen behalve voor ons,
een muziektent is eigenlijk geen plek voor dichters
er is geen tijd voor gepraat want er moet muziek gemaakt:
er moet muziek over het gras dwalen, tussen de
bomen door zwerven, over de Vergeten Helden
langs huizen over daken
langs het water over weiden
oren in en oren uit
harten in, ja harten in. 

Regen tikkend op het dak, voel het ritme
van je eigen inspiratie
dat het mag kletteren tegen alle randen van de samenleving –
een muziektent is eigenlijk geen plek voor dichters
maar uiteraard wel een plek voor poëzie

11 september 2019 – Geschreven bij de opening van de Muziektent in het Plantagepark.

Mannen van water zingen wiegend
trekzakken leggen de basis
de kelen gesmeerd. De blik op vooruit
gezicht op publiek
‘daar waar wij verschijnen
zal het chagrijn verdwijnen’ 

Mannen van water verjaren
oude vrienden, nieuwe coupletten –
over de hele wereld gegaan. Harderwijkse faam;
dan te bedenken dat alleen een luide stem
in het begin voldoende was
om een Boekanier te worden. 

Mannen van water die winnen:
concoursen, definitief geworden wisselprijzen
de harten van Harderwijkers en Hierdenaren
mannen van water die reizen
de hele wereld over
komen al 25 jaar thuis aan de oude Zuiderzee

31 augustus 2019

Geschreven en voorgedragen bij de viering van het 25-jarig bestaan van het Harderwijkse Shantykoor De Boekaniers. In 1994 kwam een groepje mannen bij elkaar en besloten een piratenkoor te vormen met als naam De Boekaniers. Er werd een advertentie gezet waarin mannen werden uitgenodigd om te komen zingen bij het nieuw opgerichte koor. Een luide stem was toen nog belangrijker dan toon te kunnen houden. In de jaren daarna volgden lokale, nationale en internationale optredens en vele prijzen.

Liggend op de koude stille wei 
denk ik aan Nijhoff en de brug bij Bommel –  hij moet ongeveer ook zo hebben gelegen 
kijken naar de overzijden die elkaar schijnbaar hadden gemeden 
zoiets als de polder die je met mooi weer zo ongeveer kunt zien van hier.  

Het strand in mijn blikveld, de lichtjes van Walhalla in het donker. Als ik mijn ogen sluit hoor ik de boten aanmeren aan de  
steiger, kinderen spelen op het zand. Moeders in  
slordige strandjurken op de veranda met witte wijn of een koud biertje.  

Moeders: in de supermarkt, moeders aan het werk 
moeders achter laptops zzp’end en voor de rest  
alle moeders op de fiets met duizend dingen te doen 

Denkend aan Nijhoff denk ik aan moeders en oma’s 
de handen paars van de rode kool 
|in de weer met een grasmaaier 
oogsten aan het einde van de zomer, 
uit de tuin getrokken groente in de gootsteen, 
gehaktballen draaien met beschuit en ei –  
ze neurieden misschien wel psalmen, vanuit een diepgelovig hart  

de moeder de vrouw, ze zat vroeger thuis op ons te wachten  
paarse handen in het schort, de kopjes thee; 
vandaag zit ze even bij Walhalla in de zon –  
ook al heeft ze altijd, altijd duizend dingen te doen. 

30 maart 2019

Geschreven voor en voorgedragen bij de opening van De Grote Lezershow, een literaire avond in de
Boekenweek en georganiseerd door de Bibliotheek en Walhalla. Te gast waren schrijvers Herman Brusselmans en Pepijn Lanen. Het thema van de Boekenweek 2019 was ‘De Moeder de Vrouw’, naar het gelijknamige gedicht van Martinus Nijhoff. In dit Stadsgedicht zitten een paar verwijzingen naar dat gedicht.

Het beroemde gedicht van Nijhoff:

DE MOEDER DE VROUW
Ik ging naar Bommel om de brug te zien.
Ik zag de nieuwe brug. Twee overzijden
die elkaar vroeger schenen te vermijden,
worden weer buren. Een minuut of tien
dat ik daar lag, in ’t gras, mijn thee gedronken,
mijn hoofd vol van het landschap wijd en zijd –
laat mij daar midden uit de oneindigheid
een stem vernemen dat mijn oren klonken.
Het was een vrouw. Het schip dat zij bevoer
kwam langzaam stroomaf door de brug gevaren.
Zij was alleen aan dek, zij stond bij ’t roer,
en wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren.
O, dacht ik, o, dat daar mijn moeder voer.
Prijs God, zong zij, Zijn hand zal u bewaren.

Geluk bestaat ook uit deze dingen: 
de kussens komen van de zolder 
de plastic stoelen uit de schuurtjes 
de buren waaien aan met toast en brie 
een verdwaalde fles rosé van matige kwaliteit 
het gras net te koud om op te zitten 
maar in de zon, en uit de wind, ogen dicht, is het al bijna zomer 

op de Markt wordt tot op de centimeter berekend 
waar de eerste terrasjes moeten staan 
zoveel mogelijk zonkracht op bleekgeworden wangen 
als de stoelen moeten draaien aan het einde van de dag 
dan dansen we natuurlijk mee 
als koeien 
voor het eerst  
in de wei 
na een winter op stal.  

Alvast bij de lente geschreven op 22 februari 2019 

Hallo stad ik ga je schrijven
groetjes uit, of sterkte met
gefeliciteerd en voor je leeftijd
zie je er geweldig uit – 
je bent zo jong als je je voelt 

hallo stad ik ga je schrijven
bijvoorbeeld over water, wind, verlangen 
jonge ouders met vliegers en honden
hardlopers over het Zeepad
langs jongens stoned op bankjes 

en over dat je me tot op het bot kan ontroeren
de wind in je rietkragen
zwanen die strandjes belegeren
of hoe je bijvoorbeeld in de lente liefdevol
iedereen de waterige zon in jaagt

hallo stad ik ga je schrijven
over morgen en de dag erna
over het geluk dat wij hier wonen
ook al zijn we maar passanten
in het verhaal van Harderwijk 

hallo stad ik ga je schrijven
vanaf vandaag kijk ik naar je
met nieuwe ogen

Geschreven voor mijn installatie als Stadsdichter van Harderwijk, 3 februari 2019